Vojni i civilni gubici Kraljevine Srbije u ljudstvu u toku Prvog svetskog rata
Prvi svetski rat, u kome je živote izgubilo na desetine miliona ljudi, bio je u dotadašnjoj svetskoj istoriji ratni sukob sa najvećim brojem mobilisanih lica.
U ratnom vihoru koji je započeo na Balkanu sukobile su se najveće svetske sile, raspala su se carstva i osnovane su nove države. Veliki ljudski gubici i sistematska razaranja obeležili su sukobe na svim ratištima. Centralne imperije, osnažene ekonomski i sa pripravnim oružanim snagama, nametnule su ostatku sveta „opšti” rat, čiji je početak, u avgustu 1914.godine, predstavljao posledicu nagomilanih suprotnosti između Centralnih sila i sila Antante. U drugoj godini svetskog rata prvi put je upotrebljena odrednica Veliki rat, kako bi se iskazala sveobuhvatnost i dubina ratnih razaranja. U sukobu svetskih razmera, koji je otpočeo napadom na Beograd, srpska država bila je prinuđena da se bori za sopstvenu egzistenciju i očuvanje državnosti. Kraljevina Srbija učestvovala je u ratu od prvog do poslednjeg dana (od 28. jula 1914.
do 11. novembra 1918. godine) i bila je aktivan činilac međunarodnih odnosa, kako u ratnim dejstvima, tako i kroz široko diplomatsko angažovanje i kontakte sa savezničkim silama.
Pod gubicima u ljudstvu u ratu podrazumeva se svaka vrsta trajnog ili privremenog osposobljavanja žive sile neposredno ili posredno angažovane u borbenim dejstvima, kao i onih koji mogu biti angažovani u obavljanju određenih usluga u korist borbenih dejstava.
Ministarstvo odbrane Republike Srbije obeležilo je stogodišnjicu od Prvog svetskog rata u periodu od 2014. do 2017. godine različitim aktivnostima.92 U 2018., završnoj godini jubileja, održan je niz značajnih manifestacija, poseb- no u okviru završne svečanosti povodom obeležavanja 11. novembra, Dana primirja u Prvom svetskom ratu. 93 Priređena je izložba „Srbija u Velikom ratu 1914–1918” i promovisana monografija Spomen sobe: Ogledalo istorije i tradicije 1804–1918. godine.
Vojni arhiv Ministarstva odbranezapočeo je 2013. godine pripremu i evidentiranje podataka vojnih gubitaka u ljudstvu Kraljevine Srbije u Prvom svetskom ratu, na osnovu arhivske građe koju baštini ova značajna institucija. Projekat je uvršten u aktivnosti za obeležavanje stogodišnjice Prvog svetskog rata u Ministarstvu odbrane i Vojsci Srbije, za koje je bila nadležna Radna grupa, formirana naređenjem ministra odbrane. Sadržaj evidentiranih podataka je sistematizovan, uobličen i organizovan u obliku baze podataka i proširen, u skladu sa karakteristikama arhivske građe Vojnog arhiva, na popis (unos u bazu podataka) civilnih gubitaka (u ljudstvu) u Prvom svetskom ratu.
Ukupan broj unosa u bazu podataka vojnih i civilnih gubitaka u ljudstvu u Prvom svetskom ratu i u balkanskim ratovima do koga se došlo popisom isključivo iz arhivske građe Vojnog arhiva iznosi 322.877. Ukupan broj unetih imena za balkanske ratove je 3.472 za Prvi balkanski rat i 5.544 unetih imena za Drugi balkanski rat. Sačuvana arhivska građa grupe fondova Vojske Kneževine/Kraljevine Srbije nezaobilazan je izvor za proučavanje vojne i političke istorije srpskog naroda. Veliki broj istoriografskih i drugih radova nastao je na osnovu navedene arhivske građe. Ipak, bogatstvo sadržaja grupe fondova VKS i dalje pruža naučnim radnicima i ostalim istraživačima mogućnost za bavljenje tematikom Prvog svetskog rata.
Popis vojnih i civilnih gubitaka Kraljevine Srbije u ljudstvu u Prvom svetskom ratu
Izvor: