O HIMNI SRBIJE, HRVATSKE I CRNE GORE

Svi znaju da je srpsku himnu komponovao Slovenac,

ali malo njih zna da je hrvatsku himnu komponovao Srbin,

a crnogorsku napisao ustaša.

U prethodnom tekstu „Časa istorije“ smo naučili ponešto o srpskom grbu. Sada je red došao na himnu. Da bismo bolje shvatili tematiku, dodaćemo i reč – dve o himnama naše „braće“ (pod navodnicima!) i braće. (bez navodnika!)

Tekst himne Republike Srbije, „Bože Pravde“, napisao je Jovan Đorđević, književnik i osnivač Srpskog narodnog pozorišta u Novom Sadu. Na njegove stihove muziku je komponovao Davorin Jenko, slovenački kompozitor, koji je radio kao dirigent u Srpskom narodnom pozorištu. Kasnije Jenko postaje i predstavnik srpskog romantizma, gde daje pečat čitavom jednom razdoblju – usavršava klasičan srpski komad sa pevanjem, podiže instrumentalnu muziku na viši umetnički nivo i stvara prvu srpsku operetu „Vračara“. „Bože Pravde“, kao svečana pesma, prvi put je izvedena u pozorišnoj predstavi „Markova sablja“ 1872. godine, u čast punoletstva kneza Milana Obrenovića.

Prvobitno je bila himna Kneževine Srbije, sa stihovima „knez Milana Bože spasi“, da bi kada je 1882. godine Milan Obrenović krunisan za kralja, a Srbija postala kraljevina, bila promenjena na veličanje srpskog kralja. Pošto smo danas republika, u svojoj himni molimo Boga da spasi i hrani srpske zemlje i srpski rod.

U svakom slučaju, lepo je imati opšteprihvaćenu himnu, umesto himne „Hej Sloveni“, kojoj se zviždalo jer je simbol promašene ideje jugoslovenstva.

 

Ne znam kako bi prosečan Hrvat reagovao kada bi saznao da je njihovu himnu, „Lijepa naša domovino“ komponovao Srbin.

Josif Runjanin, poreklom iz sela Runjani kod Loznice, rođen je u Vinkovcima 1821. godine, a umro u Novom Sadu 1878. godine. Kao austrougarski oficir, učestvovao je u ratovima sa Italijom i dogurao do čina potpukovnika.

Osim današnje hrvatske himne, tvorac je i koračnice „Rado Srbin ide u vojnike“. Tekst himne delo je hrvatskog književnika Antuna Mihanovića.

 

Što se tiče naše braće Crnogoraca (za razliku od Hrvata, braće bez navodnika), tu je stvar malo komplikovanija. Tekst himne Republike Crne Gore, „Oj svijetla majska zoro“, na izvornu narodnu melodiju, napisao je vrlo kontroverzni političar Sekula Drljević. Za kratko vreme je prešao dug put od zagovornika srpsko – crnogorskog ujedinjenja, do crnogorskog separatiste. Između dva svetska rata bio je poznati advokat i opozicionar „velikosrpskom hegemonizmu“ u Kraljevini Jugoslaviji i dinastiji Karađorđević. Početkom II svetskog rata, video je u fašistima idealnog saveznika za ostvarenje svog cilja – proglašenje Nezavisne Crne Gore, po ugledu na Nezavisnu Državu Hrvatsku. Plan mu je propao, jer je ubrzo bio proteran iz Crne Gore. Veći deo rata proveo je u NDH, kod svog bliskog prijatelja, Ante Pavelića. Drljević osniva, zajedno sa skupinom Crnogoraca u Zagrebu, Crnogorsko državno vijeće s nadom da će se ukazati šansa za ponovnu obnovu crnogorske države.

Kada su krajem rata, hiljade crnogorskih četnika, pod komandom vojvode Pavla Đurišića bežale pred partizanskim pobednicima na zapad, Sekula Drljević, koji je bio i Đurišićev rođak, je sa njima u ime ustaških vlasti sklopio dogovor o slobodnom prelasku preko hrvatske teritorije.

Ko je tu koga prevario, ne možemo biti sigurni, jer se izvori dijametralno razlikuju.

Uglavnom, posle velikog četničkog poraza na Lijevče polju kod Banja Luke, Đurišića su zarobile ustaše i ubile par dana pre kraja rata. Sekulu Drljevića i njegovu suprugu su novembra 1945. godine u Austriji, iz osvete, zaklali četnički emigranti.

Ni ovako tragična smrt ne može da spere ljagu sa imena čoveka koji bio bliski saradnik ustaškog zlotvora Ante Pavelića. Na sramotu ponosnih Crnogoraca, himnu njihove države potpisuje fašista i ratni zločinac. Čak je tada i Njegova Svetost, patrijarh srpski gospodin Pavle digao glas protiv ove sulude ideje, iako se skoro nikad nije mešao u dnevnopolitčka pitanja. Međutim, crnogorska vlast, zaglibljena u kontroverzni biznis, ostala je gluva na savete našeg tada živog sveca, i rešila da veliča nekog koga bi trebalo da se stidi.